Được kỷ niệm hàng năm vào ngày 22 tháng 3, và lần đầu tiên được chính thức đề xuất trong Chương trình nghị sự 21 của Hội nghị Liên Hợp Quốc năm 1992 về Môi trường và Phát triển (UNCED) tại Brasil. Việc chấp hành nghị quyết bắt đầu vào năm 1993. Ngày nước thế giới là một sự kiện quốc tế được tổ chức nhằm taọ điều kiện để mọi người dân trên toàn thế giới chung tay hưởng ứng và nhìn thấy được tầm quan trọng của nguồn nước sạch tinh khiết và góp phần tăng cường quản lý bền vững nguồn tài nguyên quý giá này.
Năm nay, “Thúc đẩy sự thay đổi” là chủ đề chính thức của Ngày Nước Thế giới với mục đích kêu gọi tất cả mọi người cùng hành động để thay đổi cách sử dụng, khai thác, tiêu thụ, và quản lý nguồn nước trong cuộc sống của mình.
Trong khuôn khổ các hoạt động hưởng ứng Ngày Nước thế giới, từ ngày 22 đến ngày 24/3 sẽ diễn ra Hội nghị về Nước của Liên hợp quốc năm 2023 sẽ được tổ chức tại trụ sở Liên Hợp Quốc, ở New York, do Chính phủ Tajikistan và Vương quốc Hà Lan đồng đăng cai tổ chức. Hội nghị đánh giá kết quả giữa kỳ việc thực hiện Thập kỷ hành động “Nước vì Phát triển Bền vững” (2018-2028). Mục tiêu của Hội nghị là thúc đẩy và hỗ trợ các quốc gia đạt được các mục tiêu và chỉ tiêu về nước đã được quốc tế thông qua giai đoạn 2018-2028.
Kết quả của Hội nghị này sẽ được tổng hợp trong một bản báo cáo tóm tắt và sẽ được Chủ tịch Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc trình bày trong phiên họp năm 2023 của Diễn đàn Chính trị cấp cao về Phát triển bền vững tại Liên Hợp Quốc (HLPF).
Tại Việt Nam, tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh nhất tại các nước đang phát triển, nơi mà cứ mỗi tháng lại có thêm 5 triệu người đến sinh sống tại các đô thị. Ở châu Phi và châu Á, dân số đô thị sẽ tăng gấp đôi từ năm 2000 đến năm 2030. Trong các thập kỷ tiếp theo, khoảng 95% tăng trưởng dân số đô thị sẽ tập trung ở các nước đang phát triển.
Quá trình đô thị hóa đặt ra những thách thức to lớn đối với công tác quản lý tài nguyên nước, cấp nước, vệ sinh, hệ sinh thái và môi trường trong đó mối quan hệ giữa nguồn nước và đô thị là rất mật thiết. Các đô thị với nhu cầu không gian, nhu cầu nước, lương thực cũng như lượng sản sinh nước thải, chất thải rất lớn của mình đang tạo ra những sức ép ngày càng gia tăng tới hệ thống các nguồn nước và hệ sinh thái thủy sinh. Các hệ lụy và tác động qua lại này không chỉ giới hạn trong phạm vi đô thị mà bao trùm cả vùng nông thôn liền kề, đặc biệt là không gian chuyển tiếp giữa hai vùng - hay mối giao thoa giữa đô thị và nông thôn. Các vấn đề này trở nên trầm trọng hơn ở những đô thị có mức độ dễ bị tổn thương cao trước các tác động của biến đổi khí hậu và thiên tai. Quá trình đô thị hóa sẽ không thể bền vững nếu không có những giải pháp hữu hiệu để đối phó với các thách thức này.
Tuy nhiên, việc lồng ghép quản lý môi trường, sinh thái và tài nguyên thiên nhiên (trong đó đặc biệt là tài nguyên nước (TNN) vào quy hoạch phát triển đô thị chưa được chú trọng. Hệ quả là sự xuống cấp về môi trường đô thị giống như tình trạng ở rất nhiều quốc gia có thu nhập trung bình khác trên thế giới. Do điều kiện tự nhiên và sự gia tăng dân số, tính sẵn có của các nguồn tài nguyên thiên nhiên (đặc biệt là TNN) không theo kịp sự phát triển. Thách thức này trở nên lớn hơn khi đặt trong bối cảnh tác động của biến đổi khí hậu và tốc độ đô thị hóa cao.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, nguyên nhân dẫn đến sự suy thoái tài nguyên nước tại các đô thị của Việt Nam là do sự gia tăng dân số, dẫn đến nhu cầu nước tăng; tốc độ đô thị hóa nhanh dẫn đến tình trạng suy thoái nguồn nước dưới đất;nhận thức về trách nhiệm bảo vệ tài nguyên nước nói chung, tài nguyên nước dưới đất nói riêng của các cán bộ, các cấp chính quyền và cộng đồng còn thấp như hầu hết quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, quy hoạch đô thị... chưa có sự lồng ghép quy hoạch bảo vệ tài nguyên nước, chưa hình thành ý thức tiết kiệm nước.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đưa ra 9 thách thức chính trong quản lý nước và tài nguyên nước trong bối cảnh đô thị hóa gồm: Khai thác quá mức nguồn nước; Ô nhiễm nguồn nước và hệ sinh thái thủy sinh; Nghèo đói và sinh kế; Sức khỏe vàbệnh tật; Lũ lụt và hạn hán; Khan hiếm nước; Biến đổi khí hậu; Rò rỉ và thất thoát nước; Mối giao thoa giữa đô thị và nông thôn.
Cùng nhau chung tay đẻ xây dựng một môi trường nước trong sạch - Vì tương lai của con em chúng ta sau này.
